Πως μπορώ να καταλάβω μια ιστολογική έκθεση;

Η ορολογία στην παθολογοανατομική έκθεση (ιστολογική έκθεση) είναι γραμμένη στην ιατρική γλώσσα, διότι απευθύνεται και στους γιατρούς. Αυτό μπορεί να προκαλέσει σύγχυση σε κάποιον που δεν γνωρίζει τις ορολογίες.  Ωστόσο, η κατανόηση των βασικών τμημάτων της έκθεσης μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε καλύτερα τη διάγνωσή σας.

Επίσης, κάποιες εξετάσεις πραγματοποιούνται μόνο όταν υπάρχει διάγνωση διηθητικού καρκίνου του μαστού ή ορισμένων τύπων καρκίνου του μαστού. Εάν η διάγνωση σας είναι πορογενές καρκίνωμα in situ (DCIS), πολλά από τα τμήματα που περιγράφονται παρακάτω δεν εμφανίζονται στην ιστολογική έκθεση.

Η διάγνωση ή τελική διάγνωση ή συμπέρασμα είναι το πιο σημαντικό τμήμα της έκθεσης. Δίνει την τελική διάγνωση του παθολογοανατόμου και μπορεί να περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με τα χαρακτηριστικά του όγκου, όπως το μέγεθος, το είδος, την κατάσταση των ορμονικών υποδοχέων και την κατάσταση του HER2/neu. Αν έχουν αφαιρεθεί λεμφαδένες, η συμμετοχή ή όχι αυτών των λεμφαδένων θα συμπεριληφθεί στην ιστολογική έκθεση.

Μικροσκοπική περιγραφή: Η μικροσκοπική περιγραφή περιγράφει τις λεπτομέρειες που ο / η παθολογοανατόμος είδε κάτω από το μικροσκόπιο.

Το μέγεθος του όγκου: Το μέγεθος του όγκου αναφέρεται σε εκατοστά. Οι μετρήσεις που λαμβάνονται κάτω από το μικροσκόπιο αφορούν το μήκος και πλάτος της περιοχής της βιοψίας που περιέχει καρκινικά κύτταρα. Αυτό μπορεί να είναι πολύ μικρότερο από το μέγεθος του δείγματος ιστού που αφαιρέθηκε. Όταν το μήκος και το πλάτος ενός όγκου μετριέται (για παράδειγμα, 1,5 x 1,9 εκατοστά), το μεγαλύτερο περιγράφει το μέγεθος του όγκου.

 

Τι είναι ο διηθητικός ή μη διηθητικός όγκος;

Το Πορογενές καρκίνωμα in situ (DCIS) είναι μη διηθητικό καρκίνωμα. Τα καρκινικά κύτταρα περιορίζονται μέσα στους γαλακτοφόρους πόρους (in situ σημαίνει «στη θέση»).

Διηθητικό καρκίνωμα σημαίνει ότι τα καρκινικά κύτταρα από ένα γαλακτοφόρο πόρο ή λόβιο έχουν εξαπλωθεί σε γειτονικούς ιστούς, αγγεία ή λεμφαγγεία.  Ο διηθητικός καρκίνος μαστού  κάνει μεταστάσεις σε αντίθεση με το in situ καρκίνωμα.

 

Τι είναι ο βαθμός κακοήθειας (tumor grade)

Στους διηθητικούς όγκους, ο παθολογοανατόμος παρατηρεί το σχήμα των καρκινικών κυττάρων και αποδίδει ένα ιστολογικό βαθμό. Ο βαθμός είναι είτε ένα αριθμητικό σύστημα ή λέξεις. Ο βαθμός κακοήθειας σχετίζεται με τη δομή των κυττάρων και είναι διαφορετικός από το στάδιο του όγκου. Σε γενικές γραμμές, όσο περισσότερα καρκινικά κύτταρα μοιάζουν με τα φυσιολογικά κύτταρα, τόσο χαμηλότερο είναι το Grade και τόσο καλύτερη είναι η πρόγνωση. Το πιο κοινό σύστημα ταξινόμησης στην ισχύουσα κλινική πρακτική είναι το σύστημα Νότιγχαμ:

 

• Βαθμός 1 (Grade I) = Καλά διαφοροποιημένο (τα κύτταρα φαίνονται πιο όμοια με τα φυσιολογικά και δεν αυξάνεται ο όγκος με ταχείς ρυθμούς)
• Βαθμού 2 (Grade II) = Μέτρια διαφοροποιημένα (τα κύτταρα μοιάζουν κάπως διαφορετικά από τα φυσιολογικά)
• Βαθμός 3 (Grade III) = Ελάχιστα διαφοροποιημένα (κύτταρα ακανόνιστα παθολογικά που μπορούν να μεγαλώνουν και να εξαπλώνονται πιο επιθετικά από ό,τι στους άλλους βαθμούς)

 

Τι είναι οι ορμονικοί υποδοχείς;

Οι ορμονικοί υποδοχείς είναι πρωτεΐνες που βρίσκονται σε μερικά καρκινικά κύτταρα. Όταν τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη μπαίνουν σε αυτούς τους υποδοχείς, επιτρέπουν στα καρκινικά κύτταρα να αναπτυχθούν.

 

• Όγκοι θετικοί στους υποδοχείς οιστρογόνων και προγεστερόνης (ER + και PR +) έχουν πολλούς ορμονικούς υποδοχείς
• Όγκοι αρνητικοί στους υποδοχείς οιστρογόνων και της προγεστερόνης (ER και PR) έχουν λίγους ή καθόλου υποδοχείς ορμονών

Η γνώση της κατάστασης των ορμονικών υποδοχέων του όγκου βοηθά στο σχεδιασμό της θεραπείας. Αν ο όγκος είναι ER + ή / και PR +, οι θεραπείες που αναστέλλουν τις ορμόνες, όπως η ταμοξιφαίνη ή οι αναστολείς της αρωματάσης, μπορεί να σταματήσουν την ανάπτυξη του όγκου. Οι όγκοι που είναι ER – (αρνητικοί) και PR –(αρνητικοί) δεν αντιμετωπίζονται με ορμονική καταστολή.

 

Τι είναι η HER2/neu;

HER2/neu (ανθρώπινος υποδοχέας του επιδερμικού αυξητικού παράγοντα 2), που ονομάζεται επίσης ErbB2, είναι μια πρωτεΐνη που εμφανίζεται στην επιφάνεια ορισμένων καρκινικών κυττάρων του μαστού. Πρόκειται για ένα σημαντικό μέρος του κυτταρικού μονοπατιού για την ανάπτυξη και επιβίωση των καρκινικών κυττάρων.

 

• Οι HER2/neu θετικοί (HER2 +) όγκοι έχουν πολλά γονίδια HER2/neu στο εσωτερικό των κυττάρων τους (επίσης ονομάζεται HER2/neu υπερ-έκφραση), τα οποία παράγουν ένα μεγάλο ποσό των πρωτεϊνών HER2/neu στην επιφάνεια των καρκινικών κυττάρων.
• HER2/neu αρνητικοί (HER2-) όγκοι έχουν λίγα γονίδια HER2/neu στο εσωτερικό των καρκινικών κυττάρων και μικρή ή καθόλου πρωτεΐνη HER2/neu στην επιφάνεια των καρκινικών κυττάρων.

Περίπου 15 με 20 % όλων των καρκίνων του μαστού είναι HER2 + . Αυτοί οι καρκίνοι του μαστού τείνουν να είναι πιο επιθετικοί από άλλους όγκους. Η γνώση της θετικότητας ή μη του HER2/neu βοηθά στο σχεδιασμό της θεραπείας σας.

HER2 + καρκίνοι μπορούν να αντιμετωπιστούν με θεραπεία με τραστουζουμάμπη (Herceptin), η οποία στοχεύει άμεσα τον υποδοχέα HER2/neu. Αυτό το είδος της θεραπείας δεν χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του HER2- καρκίνου. Το HER2/neu προσδιορίζεται με δύο τρόπους:

1. Ανοσοϊστοχημεία (IHC) μέθοδο που ανιχνεύει την ποσότητα πρωτεϊνών HER2/neu στην επιφάνεια του καρκίνου
2. Ιn situ φθορισμού, υβριδισμού (FISH), μέθοδο που ανιχνεύει τον αριθμό των HER2/neu γονίδιων στα κύτταρα του όγκου

 

Τι σημαίνουν τα αποτελέσματα της μεθόδου IHC;

Εάν το αποτέλεσμα είναι 0 ή 1 ο όγκος είναι HER2-
Εάν το αποτέλεσμα είναι +2 είναι ασαφές και θα πρέπει να επιβεβαιωθεί με την μέθοδο FISH
Σε περίπτωση που είναι 3 Ο όγκος είναι HER2 +

 

Τι σημαίνουν τα αποτελέσματα της μεθόδου FISH ή CISH;

Θετικό: Ο όγκος είναι HER2+
Αρνητικό: Ο όγκος είναι HER2-

 

Τι σημαίνουν τα όρια εκτομής στην ιστολογική έκθεση;

Κατά τη διάρκεια της χειρουργικής βιοψίας, εξαιρείται μια περιοχή του φυσιολογικού ιστού του μαστού γύρω από την ύποπτη περιοχή (που ονομάζεται όριο). Αυτό γίνεται για να βεβαιωθούμε ότι ολόκληρος ο όγκος έχει αφαιρεθεί. Ο παθολογοανατόμος εξετάζει τα όρια και αποφασίζει αν περιέχουν ή όχι καρκινικά κύτταρα.

• Θετικά όρια εκτομής: Σημαίνει ότι  χρειάζεται επανεπέμβαση για να επιτευχθούν υγιή όρια, διότι κατά μήκος της άκρης της βιοψίας βρέθηκαν καρκινικά κύτταρα. Μερικές φορές δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί ένα υγιές όριο λόγω της θέσης του (π.χ. στο θωρακικό τοίχωμα).
• Κοντινά όρια εκτομής: Όταν τα όρια εκτομής δεν έχουν καρκινικά κύτταρα αλλά ο όγκος είναι κοντά στα όρια τότε ονομάζονται κοντινά. Το αν χρειαστεί επανεπέμβαση θα το συζητήσετε με τον χειρουργό σας.
• Αρνητικά όρια εκτομής: Σημαίνει ότι τα όρια εκτομής δεν έχουν καρκινικά κύτταρα και σε αυτή την περίπτωση δεν χρειάζεται επανεπέμβαση.

 

Τι είναι η λεμφαγγειακή διήθηση (angiolymphatic / lymphovascular)

Αγγειολεμφατική διήθηση εμφανίζεται όταν τα καρκινικά κύτταρα εισέλθουν σε αιμοφόρα αγγεία ή σε λεμφαγγεία. Αυτό μπορεί να υποδηλώνει μια πιο επιθετική μορφή όγκου.

 

Εκτίμηση της κατάστασης των μασχαλιαίων λεμφαδένων

Αφού αφαιρεθούν οι λεμφαδένες ο παθολογοανατόμος εκτιμά την συμμετοχή ή όχι των λεμφαδένων.

 

• Ένας θετικός λεμφαδένας περιέχει καρκινικά κύτταρα
• Ένας αρνητικός λεμφαδένας δεν περιέχει καρκινικά κύτταρα

Σε γενικές γραμμές, οι όγκοι με αρνητικούς λεμφαδένες έχουν καλύτερη πρόγνωση από εκείνους με θετικούς λεμφαδένες.

 

Πώς καθορίζεται το στάδιο της νόσου

Το στάδιο της νόσου είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για την πρόγνωση και βοηθά το σχέδιο της θεραπείας σας. Σε γενικές γραμμές, όσο πιο αρχικό το στάδιο, τόσο καλύτερη θα είναι η πρόγνωση. Υπάρχουν δύο τύποι σταδιοποίησης του καρκίνου του μαστού: Η παθολογοανατομική σταδιοποίηση και η κλινική σταδιοποίηση.

Παθολογοανατομική σταδιοποίηση: Βασίζεται σε πληροφορίες από την μελέτη του παθολογοανατόμου των λεμφαδένων και του ιστού του όγκου που έχουν αφαιρεθεί κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης.

Κλινική σταδιοποίηση: Περιλαμβάνει τα αποτελέσματα από την κλινική εξέταση του γιατρού σας και τις απεικονιστικές εξετάσεις, που γίνονται για να ελέγξουμε όργανα, που μπορεί να έχουν μεταστάσεις. Αυτά μπορούν να συμπληρώσουν τα κλινικά ευρήματα, όταν χρειάζεται.

Αν και υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να καθορίσουμε το στάδιο, το πιο διαδεδομένο είναι το σύστημα TNM (που σημαίνει όγκος (tumor) , λεμφαδένες (lymph nodes), μεταστάσεις (metastasis)). Το TNM λαμβάνει υπόψη:

1. Το μέγεθος του όγκου (Τumor)
2. Τον αριθμό και τη θέση των λεμφαδένων (Νodes) με τον καρκίνο
3. Το αν ή όχι ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί και σε άλλες περιοχές του σώματος (μετάσταση) (Metastasis)

Τα στάδια του καρκίνου του μαστού κυμαίνονται από 0 έως ΙV (0 έως 4). Το στάδιο εξαρτάται από το συνδυασμό των τριών κατηγοριών:

Τ (μέγεθος του όγκου)
Ν (Διήθηση ή όχι των λεμφαδένων)
Μ (μεταστάσεις)

Για παράδειγμα, ένας καρκίνος Τ1 (όγκος μικρότερος από 2 cm), χωρίς διηθημένους λεμφαδένες (N0) και χωρίς μεταστάσεις (Μ0), ταξινομείται ως στάδιο Ι. Τις περισσότερες φορές, όσο υψηλότερο είναι το στάδιο του καρκίνου, τόσο χειρότερη είναι η πρόγνωση (πιθανότητες για την επιβίωση). Το ανώτατο στάδιο, το στάδιο IV, αναφέρεται σε όγκους που έχουν δώσει μεταστάσεις (M1), ανεξάρτητα από το μέγεθος του όγκου ή την κατάσταση των λεμφαδένων.

Ο πίνακας που ακολουθεί, αναγράφει τον όγκο (Τ), τους λεμφαδένες (N) και τις μεταστάσεις (Μ) ταξινομήσεις.

 

Στάδια του καρκίνου του μαστού

Πορογενές καρκίνωμα in situ
Στάδιο 0:	TisN0M0
Στάδια διηθητικού καρκίνου του μαστού
Στάδιο IA:	T1N0M0
Στάδιο ΙΒ:	T0N1miM0
	T1N1miM0
Στάδιο ΙΙα:	T0N1M0
	T1N1M0
	T2N0M0
Στάδιο IIB:	T2N1M0
	T3N0M0
Τοπικά προχωρημένος καρκίνος του μαστού
Στάδιο ΙΙΙα:	T0N2M0
	T1N2M0
	T2N2M0
	T3N1M0
	T3N2M0
Στάδιο ΙΙΙβ:	T4N0M0
	T4N1M0
	T4N2M0
Στάδιο IIIc:	Κάθε Τ, N3M0
Μεταστατικός καρκίνος του μαστού
Στάδιο IV:	Κάθε Τ, κάθε Ν, Μ1

Οι πιθανότητες για επιβίωση είναι διαφορετικές για κάθε στάδιο του καρκίνου του μαστού. Οι μη διηθητικοί όγκοι αλλά και ο διηθητικός πρώιμος καρκίνος μαστού (στάδια Ι και ΙΙ), έχουν καλύτερη πρόγνωση από όγκους σε πιο προχωρημένο στάδιο (στάδιο III και IV).

 

Τι πρέπει να ρωτήσω το γιατρό μου για τα αποτελέσματα στην ιστολογική έκθεση;

Για να τεθεί η οριστική διάγνωση καρκίνου του μαστού, θα πρέπει να ληφθεί υλικό με την μορφή των κυττάρων ή ιστών από την περιοχή του όγκου. Το υλικό αυτό στη συνέχεια εξετάζεται κάτω από το μικροσκόπιο. Η διαδικασία που αφαιρεί τα κύτταρα ή τους ιστούς ονομάζεται βιοψία. Εάν μια βιοψία επιβεβαιώσει την διάγνωση του καρκίνου του μαστού, τότε με μία σειρά εξετάσεων μπορούμε να διαπιστώσουμε εάν ο όγκος έχει εξαπλωθεί σε άλλα όργανα. Σε περίπτωση που έχετε διαγνωστεί με καρκίνο μαστού οι απαντήσεις του γιατρού σας στα παρακάτω ερωτήματα θα σας βοηθήσουν να καταλάβετε τη διάγνωση και τη θεραπεία σας:

• Ποια είναι τα αποτελέσματα της βιοψίας μου;
• Τι τύπο καρκίνου μαστού έχω; Ποιο είναι το στάδιο της νόσου; Ποιο είναι το μέγεθος του όγκου; Έχει εξαπλωθεί ο όγκος στους λεμφαδένες της μασχάλης ή σε άλλα σημεία του σώματός μου (μετάσταση);
• Τι ειδικές εξετάσεις έγιναν στην ιστολογική εξέταση του όγκου και ποια ήταν τα αποτελέσματα; (αναφέρεται στην κατάσταση των ορμονικών υποδοχέων οιστρογόνων και προγεστερόνης και του Her2neu). Πως αυτά τα αποτελέσματα επηρεάζουν τις επιλογές μου για την θεραπεία;
• Ποιος θα συντονίζει την φροντίδα μου;
• Υπήρχε συμμετοχή των λεμφαδένων στη μασχάλη μου και πως αυτό θα επηρεάσει την θεραπευτική μου αγωγή;
• Τι εξετάσεις πρέπει να κάνω πρίν από την επέμβαση για να βεβαιωθούμε ότι ο καρκίνος δεν έχει εξαπλωθεί σε άλλα όργανα (ήπαρ, πνεύμονες, οστά);
• Τι προτείνετε για την θεραπεία; Θα με παραπέμψετε σε παθολόγο ογκολόγο για την χημειοθεραπεία;
• Ποια είναι η πρόγνωσή μου (πιθανότητα να είμαι καλά τα επόμενα χρόνια);
• Εχω βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό με καρκίνο μαστού ή και ωοθηκών. Μπορώ να υποβληθώ σε γονιδιακό έλεγχο, το αποτέλεσμα αυτής της εξέτασης θα μπορούσε να επηρεάσει τις επιλογές μου όσον αφορά την θεραπεία μου;